Eén van de meestgestelde vragen bij IPeP is: Hoe leer ik beter omgaan met mijn emoties? Het gaat dan vaak om basisemoties zoals woede en verdriet. Hier hebben wij – en onze omgeving – namelijk het meeste last van. Niet goed kunnen omgaan met deze emoties, leidt vaak tot problemen op meerdere levensgebieden. Denk aan conflicten op het werk, binnen je huwelijk of familie en soms zelfs met jouw eigen kinderen. Bovendien ben jij het primaire voorbeeld dat jouw kinderen volgen als het gaat om emotieregulatie. Deze tips zijn daarom geschikt om zowel jezelf als individu mentaal te verbeteren, alsook de opvoeding van jouw kinderen.

1. Normaliseer: emoties horen erbij

Elk mens heeft er baat bij om zich bewust te worden van het feit dat het ervaren van emoties, normaal is. Besef je dit namelijk niet, dan kun je wel eens vervallen in het ontkennen of negeren van jouw eigen emoties. Gek genoeg is dit de meeste effectieve manier om het meeste last te hebben van diezelfde emoties! Wanneer je probeert om te doen alsof emoties niet bestaan, gaan ze namelijk een eigen leventje leiden. Vroeg of laat zullen ze zich laten zien, op wat voor manier dan ook. Soms kan het zelfs de reden zijn dat je – zonder duidelijke verklaring – geblokkeerd raakt in jouw leven.

Vanuit de islamitische psychologie bezien, betekent dit echter niet dat je emoties nooit moet onderdrukken. Allah raadt ons in Surah Aali ‘Imraan (vers 134) juist aan om onze woede te onderdrukken en spoort ons aan om te vergeven. Let wel, onderdrukken is wat anders dan ontkennen of negeren. Je kunt namelijk een emotie onderdrukken en er later toch op terugkomen.

2. Maak je een positieve houding eigen

Mensen die goed zijn in het reguleren van hun emoties, hebben allen één iets gemeen: ze kiezen sneller voor de positieve dan de negatieve interpretatie. Valt iemand tegen hen uit, dan heeft hij misschien een slechte dag en heeft het weinig met hen te maken. Verliezen ze veel geld, dan zijn ze blij dat het niet iets waardevollers geweest is, zoals hun gezondheid. Onze religie spoort ons aan om soortgelijke karaktereigenschappen te ontwikkelen, zodat we gelukkiger kunnen zijn, meer goede daden verrichten en ons niet uit het veld laten slaan. Negatieve emotie heeft namelijk een verlammend effect. Bovendien zorgt het voor energielekken. Dezelfde portie energie kun je maar één keer gebruiken en krijg je nooit meer terug. Kies daarom wijselijk!

3. Plaats het in perspectief

Een andere eigenschap waartoe wij meermaals worden aangespoord in de islamitische psychologie, is zaken in perspectief plaatsen. Denk aan ‘het bedenken van 70 uitwegen voor jouw broeder of zuster’. Dit geldt natuurlijk des te meer als het een naaste betreft en een huwelijk, ouder-kindrelatie of familieband op het spel staat.

Een uitspraak van de Profeet sallallahu ‘alayhi wa sallam die deze eigenschap mooi illustreert, is de volgende: ‘Laat een gelovige man een gelovige vrouw niet haten. Indien hij een hekel heeft aan één van haar eigenschappen, zal er een andere eigenschap tegenover staan waar hij tevreden over is.’ Wanneer je deze wijsheid toepast op misstappen van jouw partner, familielid of kind, zal het leven een stuk gemakkelijker worden en zul je minder geblokkeerd raken door je eigen emoties.

Tenslotte worden we aangespoord om continu de dood en de Laatste Dag voor ogen te houden. Kun je je eigenlijk nog ergens heel druk om maken, als je beseft dat het in het niet zal vallen op die allesbeslissende Dag?

4. We zijn zowel onderdrukkers als onderdrukten

We hebben allemaal zo onze eigen fouten en tekortkomingen. Een cliché, zul je misschien denken. Dat is toch logisch? Maak je er echter een prioriteit van om dit voortdurend voor ogen te houden wanneer iemand jou wat aandoet, dan zul je merken dat je ineens met veel meer rahmah (barmhartigheid) reageert op anderen. Net zoals jij het niet verdient om onrechtmatig behandeld te worden, zo verdienden al die anderen dat ook niet de vele keren dat jij fout zat.

Er is een mooie overlevering die onderschrijft dat we ons in beide posities kunnen bevinden en hoe te handelen naar elkaar toe. De Profeet sallallahu ‘alayhi wa sallam zei: ‘Help jouw broeder, of hij nu onrechtpleger is of degene die onrecht wordt aangedaan.’ Er werd gevraagd: ‘O Boodschapper van Allah, hoe kan ik hem helpen als hij onrechtpleger is?’ Hij – sallallahu ‘alayhi wa sallam – antwoordde: ‘Door hem geen onrecht te laten plegen, dat is de manier waarop je hem helpt.’

Ook als het onrecht naar ons toe gericht is, kunnen we de ander helpen het onrecht niet te plegen. Namelijk door onze emoties beter te reguleren en escalatie te voorkomen. Hiermee help je zowel jezelf als de ander. Ultiem, effectief altruïsme en een toepasselijke Sunnah!

5. Reageer niet direct

Een gouden regel als het gaat om emotieregulatie. Een belangrijk onderdeel van een succesvolle emotieregulatie, is namelijk impulscontrole. Impulscontrole moet een prioriteit zijn voor elke moslim, gezien dit het psychologische mechanisme is dat beslissend is in het wel of niet verrichten van een zonde. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat mensen die betere impulscontrole hebben, succesvoller en gelukkiger zijn.

6. Vermijd discussie

Discussie is een grote boosdoener als het gaat om escalatie van negatieve emoties tussen mensen onderling. Ben je het ergens over oneens, kies er dan voor om het daar even bij te laten en kom er eventueel later op terug. Dit is tevens een goed filter voor wat echt belangrijk is, want wellicht vind je het later helemaal niet meer nodig om erop terug te komen. Mocht je er wel op terug willen komen, dan zorgt deze manier ervoor dat het in plaats van een discussie, een gesprek wordt. De reden hiervoor is dat de rauwe emotie tegen die tijd vaak bedaard is en je beter in staat bent geweest om tip 2 toe te passen: zaken in perspectief plaatsen. Bovendien heb je tegen die tijd wellicht besloten om ‘het eens te worden over het oneens zijn’.

Het is vanwege bovenstaande dat de Profeet sallallahu ‘alayhi wa sallam een huis in het Paradijs garandeerde aan de persoon die discussie vermijdt, ook indien hij of zij gelijk heeft (Abu Dawud).

Ten slotte…Het zal jullie wellicht opgevallen zijn dat het uitstellen van uiting van je emoties, in bijna elke tip terug is gekomen. Dit is dan ook de grootste levensles die de islamitische psychologie ons biedt: emoties horen erbij, maar maak bewust de keuze om ze wel of niet te uiten en kies daarbij de momenten en vorm verstandelijk uit. In dit geval geldt: uitstel leidt tot afstel!