Ik wil vaker Qur’an lezen. Ik moet Arabisch leren. Ik wil extra gebeden verrichten. Ik moet deze Ramadan beter besteden. Ik wil minder tv kijken. Ik moet deze zonde nu echt afleren.

Klinkt één van deze wensen je bekend in de oren als iets dat al jaren in je hoofd speelt? Dan zal ook jij waarschijnlijk last hebben van uitstelgedrag als het gaat om religieuze doelen. Niet zozeer omdat je het niet wil, maar vooral omdat iets je tegenhoudt en je niet goed weet wat daartegen te doen.

‘Duh, de Shaytaan’. We horen het sommigen al zeggen. Uiteraard, onze grootste vijand speelt een grote rol. Echter, om tot zelfactualisatie en autonomie te komen, is het van belang te weten welke specifieke mechanismen hij inzet om ervoor zorgen dat het niet lukt met die doelen. Dan kun je er namelijk verandering in brengen! Je kunt beginnen met de volgende tips:

1. Zoek uit welke religieuze weldaden bij jou passen

Elke persoon heeft een uniek karakter. Daar horen unieke wensen en eigenheden bij. Dit geldt des te meer op religieus vlak! We hebben uit barmhartigheid van Allah, naast de verplichte daden, ook ruimte gekregen voor honderden, duizenden andere vormen van aanbidding. Zoek voor jezelf uit welke het beste bij jou past. De een wordt gelukkig van vasten, excelleer daarin. Terwijl de ander meer rust vindt in het gebed, probeer dat dan vaker te doen. Voor iemand is wellicht het helpen van de armen echt waar zijn hart ligt, maak daar dan jouw werk van. En zo kan weer een ander gelukkig worden van het zorgen voor ouderen; zorg er dan voor dat je zoiets als vrijwilligerswerk doet. Enzovoorts. Beperk jezelf niet tot één vaste vorm, want ons mooie geloof is er voor iedereen, inclusief al hun eigenaardigheden en bijzonderheden.

2. Formuleer je doelen en schrijf ze op

Het klinkt onlogisch, maar vaak willen we iets heel graag, maar is dat ‘iets’ nog te onduidelijk. Als je duidelijk hebt voor jezelf wat je wil bereiken, is het simpelweg makkelijker te bereiken. Je kunt dan namelijk gemakkelijker de tussenstappen bedenken die je ernaartoe leiden en daar werk van maken. Stel het niet langer uit en maak vanavond nog een lijst van de religieuze doelen die jij bereiken wil. Formuleer deze zo specifiek en praktisch mogelijk. Vraag Allah vervolgens oprecht om jou te helpen.

3. Maak je omgeving ernaar

Proberen om jouw doelen te bereiken in een omgeving die niets van doen heeft met die doelen, is als dweilen met de kraan open. Contra-intuïtief en met een grote kans dat je niet zult bereiken wat je beoogt. Of het nu een grote schoonmaak in huis betreft of een grote schoonmaak t.a.v. jouw religiositeit, het zal alleen lukken als je de omstandigheden zo maakt dat ze jouw kansen op succes vergroten. Dat betekent dus ook dat je moeilijke, maar belangrijke beslissingen moet nemen zoals het stoppen met komen op bepaalde plekken of het omgaan met bepaalde mensen. Of juist vaker naar bepaalde plekken toegaan en vaker omgaan met andere mensen. Houd jezelf niet voor de gek, je kunt niet ALLES combineren/doen in dit leven. Al probeert de media en marketing ons er dagelijks van te overtuigen dat dit wel kan.

Gek genoeg is er een marketingslogan die deze tip onderschrijft: less is more. Maak keuzes om alleen hetgeen te behouden in jouw leven wat een actieve rol speelt in het bijdragen aan jouw doelen. Speelt het geen rol of lijkt het neutraal? Grote kans dat het je toch belemmert. Maak het zo gemakkelijk mogelijk voor jezelf om gemotiveerd te blijven. Dit brengt ons bij de volgende tip:

4. Wacht niet op motivatie, maar creëer het

Er is veel onderzocht en geschreven over motivatie en hoe je het verkrijgen kunt. Bedrijven betalen miljoenen om te leren hoe ze hun medewerkers productiever en gemotiveerder kunnen maken. De Qur’an en Sunnah geven ons enkele gouden tips hieromtrent en we zullen één daarvan met jullie delen: een drie-stappenplan.

• Overleg
• Besluit
• Vertrouw op Allah (zie Surah Aal ‘Imraan: 159)

Het eerste dat opvalt is dat Allah een actieve houding van ons vraagt, geen passieve. Daar gaat het vaak al mis. Vergroot jouw probleemoplossend vermogen door een actieve rol te spelen in het komen tot jouw doelen i.p.v. een passieve. Blijf niet steken in gedachten, wensen en uitstel. Zoek daarbij toevlucht bij Allah van uitstel, luiheid en onvermogen, zoals de Profeet sallallahu ‘alayhi wa sallam vaak deed.

Overleg (heel soms is dat alleen met jezelf, maar meestal met anderen), neem een besluit en leg vervolgens je vertrouwen in Allah door te handelen en het resultaat aan Hem toe te vertrouwen. Handelen leidt tot succeservaringen en succeservaringen leiden tot (meer) motivatie. Motivatie is niet iets wat op een dag magisch verschijnt, het is iets dat je creëert door aan de slag te gaan. Je krijgt dan vanzelf ‘de smaak te pakken’. Zeker als het gaat om religieuze doelen, zul je merken dat het vertrouwen op Allah en het doen, jou van de ene goede daad naar de andere goede daad leidt. In de psychologie wordt dit wel eens ‘flow’ genoemd. Kortom, word actief, creëer succeservaringen en kom vanzelf in jouw flow terecht, met de hulp van Allah. Vertrouw er vervolgens op dat jouw resultaten voortkomen uit de wijsheid van Allah en blijf alles met Hem verbinden in jouw (zelf)reflectie.

5. Neem soms genoegen met ‘de weg’

Er zijn sommige religieuze doelen die ontzettend moeilijk te bereiken zijn. Ook hier is het weer zo dat de Qur’an en Sunnah het gouden inzicht bieden. Allah vraagt namelijk niet van ons om al onze religieuze doelen ook daadwerkelijk te behalen. Hij verwacht van ons enkel dat we streven en handelen. Vandaar dat we in de vorige tip zo de nadruk hebben gelegd op het vertrouwen. Dit betekent dat je niet hoeft te wanhopen als het niet lukt of zelfs te stoppen. Sterker nog, Allah verzekert ons ervan dat het niet altijd zal lukken en maakt ons ervan bewust dat als het wel altijd zou lukken, Hij ons zou verruilen voor een ander volk. Hij heeft in Zijn alomvattende Wijsheid namelijk de eigenschap imperfectie voor ons als mensen gekozen. Wat stelt meer gerust dan dat?

Een confronterende overlevering die dit onderschrijft, maar ook rust biedt, is de volgende: ‘Er is geen gelovige dienaar die niet een zonde heeft waar hij om de zoveel tijd in vervalt of een zonde die hij blijft plegen en niet verlaat tot hij (deze wereld) verlaat. Voorzeker, de gelovige is geschapen als iemand die verleidt wordt, berouw toont, vergeet en zich herinnert wanneer hij vermaand wordt.‘ (at-Tabarani & as-Silsilah as-Sahiehah)

Dit hoort niet voor wanhoop te zorgen, maar juist voor hoop dat het niet erg is om te falen, maar dat ook stoppen geen optie is. Bepaal voor jezelf over welke zonde het gaat in jouw geval en maak er een missie van om altijd bezig te blijven met het bestrijden ervan (jihad an-nafs). Besef je dat het ultieme geluk in deze strijd ligt. Het is ook niet zomaar dat er in de psychologie wel eens gezegd wordt: ‘Happiness is not a destination, it’s a way of life.’ In dit geval is perfectie, het streven naar perfectie.